RECENZJA: „Człowiek w poszukiwaniu sensu” Viktor E. Frankl

Człowiek w poszukiwaniu sensu to międzynarodowe, klasyczne dzieło Viktora E. Frankla. Co znajdziemy w środku tego odmienianego przez wszystkie przypadki dzieła? Skarbnicę wiedzy na temat realiów obozowego życia podczas holocaustu. Autor przedstawia swoje wewnętrzne rozterki, tlącą się jeszcze nadzieję, aż w końcu teorię dotyczącą sensowności ludzkiej egzystencji. Nawet bardziej chodzi mu o samą funkcję posiadania w życiu sensu, można by rzec przewrotnie „sensowność sensu”. Swój system psychologiczny opiera na doświadczeniach z obozu, który przetrwały tylko osoby z konkretnym celem, powodem, dla którego miałyby żyć.

Podejrzewam, że to, co tak bardzo porusza w dziele Frankla, to właśnie psychologia obozowa. Powstało wiele zapisków życia w Auschwitz, jednak nikt aż w takim stopniu nie podejmował tam tematu psychiki ludzkiej. Dzięki temu możemy zrozumieć pewne zachowania, ciąg przyczynowo skutkowy. Osobiście bardzo poruszył mnie fragment, w którym autor opisał człowieka palącego papierosy. Niby prosta rzecz, każdy z więźniów w końcu takie papierosy posiadał, jednak funkcjonowały one bardziej na zasadzie waluty. Z tego powodu, jeśli ktoś zobaczył człowieka wypalającego swoje wszystkie papierosy – wiedział już, że ten człowiek się po prostu poddał.

Niezwykle piękne są też późniejsze opisy rozmów z pacjentami. Autor bazuje w swojej pracy na własnym założeniu – według niego każdy z nas do życia potrzebuje sensu, a cierpienie powinno mieć jakiś konkretny cel. Z tego powodu jego głównym pomysłem na wydobycie pacjentów z ich chorób było „przekierowanie”, czyli przekształcenie ich myślenia tak, by wszystko miało sens i cel. Cudownie było przeczytać, jak czasem w kilku słowach, autorowi udało się uratować ludzkie życie.

Ostatnim elementem tej książki, a uważam, że również ważnym, jest końcowe przesłanie autora o wybaczeniu holocaustu. Jego teza, być może kontrowersyjna, iż powinniśmy zapomnieć błędy i nie obwiniać całych narodów. Jednak takie myślenie, przebaczające, ma też swoją zasadność – jeśli będziemy napiętnować np. nowe pokolenie Niemców, to w końcu powstaną ruchy neonazistowskie i wrócimy do początków. Powinniśmy zatem uczyć się na błędach, wyjaśniać historię, przyznawać się do niej, ale nie obwiniać całych nacji.

Krystyna Kapelewska – miłośniczka wszelkiej literatury. W kreatywny sposób próbuje łączyć swój ścisły umysł z pasją do języka polskiego.